Vochtophoping of oedeem is een bekend verschijnsel als je zwanger bent. Het zorgt voor wat extra kilo’s op de weegschaal, maar ook voor dikke enkels, onderbenen, handen en vingers. Zolang je bloeddruk laag blijft kan vocht vasthouden geen kwaad. Maar vervelend is het wel.
Vocht vasthouden is heel normaal
Bijna iedere zwangere heeft er last van: het opzwellen van voeten, enkels en handen door het vasthouden van vocht. Ook je gezicht kan dikker worden: aan dat ‘vollemaansgezicht’ kunnen mensen zien dat je zwanger bent. Je huid kan strak gaan staan van de spanning. Dat voelt niet prettig aan. De vochtophoping rond je gewrichten kan pijn gaan doen.
Hoeveel vocht hou je vast?
Gemiddeld hou je tijdens je zwangerschap ongeveer 2 tot 3 liter extra vocht vast, wat zich op de weegschaal vertaalt in 2 tot 3 kilo extra gewicht. Hoeveel vocht je precies vasthoudt, hangt af van je aanleg.
Tintelende vingers
Het extra vocht kan soms op je armzenuwen drukken. Die zenuwen lopen aan de binnenkant van je pols door een soort ‘tunnel’ naar je hand. Door de druk van het vocht kunnen je zenuwen bekneld raken. Dat kan verschillende gevolgen hebben:
- Je krijgt last van tintelende, prikkelende of pijnlijke vingers.
- In bepaalde slaaphoudingen kunnen sommige zenuwen en bloedbanen worden afgekneld; dat geeft een vervelend gevoel waardoor je soms niet kunt slapen.
- Je kunt wakker worden met slapende handen en/of onderarmen.
Waardoor komt het?
Ook bij deze zwangerschapskwaal is het zwangerschapshormoon progesteron de boosdoener. Het vasthouden van vocht is nodig voor de verslapping en rek van je lichaamsweefsels.
Let op: Vocht vasthouden is niet gevaarlijk, zolang je bloeddruk laag blijft. Krijg je last van hoge bloeddruk en/of erge hoofdpijn? Dan kan dat wijzen op zwangerschapsvergiftiging of het HELLP-syndroom. Laat in dat geval je verloskundige onderzoeken of er ook eiwit in je urine zit.
Wat kun je doen?
Het is niet te voorkomen dat je lichaam vocht gaat vasthouden. Maar met de volgende tips kun je proberen het leed wat te verzachten.
Algemene tips
- Drink veel water. Dat helpt je lichaam om het vocht af te voeren.
- Spoel je armen en benen altijd koud na als je gedoucht hebt. Zo stimuleer je de bloedsomloop.
- Wees voorzichtig met het eten van zoute dingen. Daar kun je letterlijk van opzwellen, want zout houdt vocht vast.
- Drink geen vochtafdrijvende thee, en gebruik ook geen homeopathische vochtafdrijvende middelen. Dat zou een nadelig effect kunnen hebben op de werking van de placenta.
Als je dikke voeten en onderbenen hebt
- Ga zo veel mogelijk met je benen omhoog zitten.
- Probeer zo weinig mogelijk te lopen; verplaats je liever per fiets. Zo komt er veel minder druk op je voeten en wordt het vocht beter afgevoerd.
- Is het warm? Ga dan met je voeten en onderbenen in een emmer met koud water en ijsklontjes zitten. Daar knap je meteen van op.
- Steunkousen kunnen heel prettig zijn: door de tegendruk blijft de vochtophoping binnen de perken. De spanningspijn wordt minder, en je kunt er beter door lopen.
- Leg een kussen onder je matras aan het voeteneind. Dat helpt ook tegen dikke voeten en enkels.
- Draag comfortabele schoenen of sandalen die niet te strak zitten. Die leuke pumps kun je later wel weer aan.
- Masseer je benen met een verkoelende crème. Doe dat vanaf je enkels naar je knieën toe.
Als je dikke handen en vingers hebt
- Doe op tijd je ringen af. Zodra ze beginnen te knellen, krijg je ze echt niet meer af. Het gevaar is dan dat je ze stuk moet knippen. Knellen ze al een beetje? Probeer ze dan met water en zeep van je vingers af te laten glijden.
- Steek je handen regelmatig in de lucht, alsof je ‘hoera’ zegt. Zo stromen bloed en vocht uit je armen. Doe daarna wat oefeningen met je armen en handen om de bloedsomloop te stimuleren.
- Heb je last van beknelde polszenuwen als je slaapt? Draag dan ’s nachts polsbeschermers. Zo kunnen je polsen niet buigen als je slaapt, en raken je zenuwen niet bekneld. Polsbeschermers worden veel gebruikt door skaters en zijn te koop in elke sportzaak.
Het vocht trekt van zelf weer weg
Tegen het einde van je zwangerschap is de vochtophoping vaak het sterkst. Misschien voel je je net een olifant met die dikke enkels en handen. Maar troost je: zodra je bevallen bent, trekt het vocht vrij snel weer weg.
Bronnen
- Veilig zwanger. Het complete handboek (7e druk, 2002) van Beatrijs Smulders en Mariël Croon. Uitgeverij Kosmos, Utrecht